مهم ترين عوامل خطر ايجاد پوكي استخوان:
1- افزايش سن
2- جنس : پوكي استخوان در زنان چهار برابر مردان تخمين زده مي شود.
3- يائسگي : زماني كه زنان به سن يائسگي مي رسند در اثر كمبود هورمون هاي تخمدان ميزان تخريب استخوان در آنها زياد شده و سرعت تخريب استخوان از تشكيل آن بيشتر مي شود.
4- عوامل ارثي : احتمال ابتلا به پوكي استخوان در افرادي كه سابقه فاميلي اين بيماري را دارندبيشتر است.
5- تغذيه : استخوان تحت تاثير چندين عامل تغذيه اي قرار دارد. مهم ترين اين عوامل عبارتند از: كلسيم و ويتامين D
6- اعتياد طولاني به سيگار و الكل : استعمال دخانيات و الكل باعث تشديد پوكي استخوان مي شود.
7- كم تحركي : فعاليت بدني سبب افزايش توده استخواني مي شود.
8- برخي از بيماري ها : بيماري هاي مربوط به تيروئيد، غدد فوق كليه، ديابت و غدد جنسي و اختلالات گوارشي شانس ابتلا به پوكي استخوان را افزايش مي دهد.
9- تعدادي ازداروها : مثل كورتون ها، هورمون هاي تيروئيدي، متوتركسات، ليتيم، داروهاي ضد صرع ،داروهاي مدر و آنتي اسيدها مي توانند زمينه را براي ابتلا به پوكي استخوان فراهم كنند.
علائم و عوارض پوكي استخوان
پوكي استخوان را« بيماري خاموش » مي نامند زيرا معمولا افرادي كه دچار پوكي استخوان مي شوند ممكن است هيچ علامتي نداشته باشند به طوريكه اين بيماري سال ها همراه آنهاست بدون اينكه خودشان اطلاعي داشته باشند.در مراحل اوليه پوكي استخوان، علائم ظاهر نمي شود و در مراحل بعدي با بروز شكستگي هاي خود به خود كه با كمترين ضربه به ويژه در استخوان هاي لگن، ران و كمر ايجاد مي شود و نيز كوتاه شدن قد، قوز پشتي و كمر درد شديد در بخش خاص آشكار مي گردد.
نقش تغذيه در پيشگيري از پوكي استخوان
* پوكي استخوان اختلالي است كه درمان قطعي براي آن وجود ندارد به همين دليل پيشگيري از بروز آن بسيار آسان تر و باصرفه تر از درمان آن است.
* يكي از مهم ترين عوامل پيشگيري از پوكي استخوان ، تغذيه است. تغذيه مناسب بايد از دوران كودكي وجود داشته باشد تا از اين راه ميزان تراكم توده استخوان افزايش يافته و درصد ابتلا به پوكي استخوان در دوران سالمندي كاهش يابد.
* مصرف لبنيات به عنوان منبع اصلي كلسيم در رژيم غذايي روزانه در پيشگيري از پوكي استخوان نقش بسيار مهمي دارد. كلسيم ماده اصلي استخوان ها است. به همين دليل مصرف 3- 2 واحد از لبنيات كم چربي در طول روز توصيه مي شود. از اضافه كردن چاي، پودر نسكافه و كاكائو و قهوه به شير خودداري كنيد زيرا از جذب كلسيم جلوگيري مي كنند.
* علاوه بر لبنيات، سبزيجات برگ دار سبزرنگ مثل كاهو، كلم و اسفناج، مغزها مثل بادام و فندق، خشكبار مثل برگه زردآلو و حبوبات به ويژه انواع لوبياها و سويا نيز منابع خوب كلسيم هستند
* از مصرف چربي ها، روغن ها و قندهاي ساده( قند و شكر) به ميزان زياد بپرهيزيد زيرا باعث افزايش دفع كلسيم از روده ها مي شوند.
* مصرف چربي هاي اشباع مثل روغن هاي حيواني، كره، پيه و امعاء و احشاء( جگر، دل و قلوه، سيرابي) را محدود كرده و از روغن زيتون و كانولا براي پخت و پز و سالاد استفاده كنيد.
* از مصرف زياد پروتئين هاي حيواني اجتناب كرده و از پروتئين هاي گياهي به ويژه حبوبات در برنامه غذايي خود استفاده نمائيد زيرا پروتئين هاي حيواني باعث افزايش دفع كلسيم از راه ادرار مي شوند
* مصرف نوشابه هاي گازدار را كاهش داده و به جاي آن از دوغ كم نمك و بدون گاز استفاده كنيد زيرا نوشابه هاي گازدار به دليل داشتن فسفر به مقدار زياد از جذب كلسيم جلوگيري مي كنند.
* از مصرف زياد نمك خودداري كنيد زيرا نمك زياد منجر به دفع كلسيم از راه ادرار مي شود.
* مصرف غذاهاي كنسرو شده و آماده مثل سوسيس و كالباس را به دليل داشتن نمك بالا محدود كنيد.
* فعاليت بدني روزانه به سلامت استخوان ها كمك زيادي مي كند. توصيه مي شود 5 روز در هفته و روزانه حداقل 45- 30 دقيقه ورزش سبك مثلا پياده روي سريع انجام شود.
* ويتامين D با افزايش جذب كلسيم از پوكي استخوان جلوگيري مي كند.سعي كنيد روزانه 20- 15 دقيقه در مقابل نور مستقيم خورشيد قرار بگيريد تا ويتامين D مورد نيازتان ساخته شود. به خاطر داشته باشيد تابش نور خورشيد از پشت شيشه تاثيري ندارد.
* همواره وزن خود را كنترل كنيد تا در حد طبيعي باشد.
* به طور خودسرانه از شربت هاي كاهش دهنده اسيد معده استفاده نكنيد.
* سويا يكي از پروتئين هاي گياهي است كه نقش آن در پيشگيري از پوكي استخوان اثبات شده است. لذا توصيه مي شود اين ماده غذايي را به عنوان بخشي از پروتئين مصرفي در روز به ويژه در دوران يائسگي مصرف نمائيد( به ميزان 30 گرم در روز)
* بهتر است خانم ها پس از دوران يائسگي تحت نظر پزشك باشند تا در صورت نياز از مكمل هاي كلسيم و ويتامين D و داروهاي مورد نياز ديگر استفاده نمايند.
نرم افزار رژیم درمانی هایپر دایت
